Medio 2017 bracht de Nationale ombudsman het onderzoeksrapport ‘Woonwagenbewoner zoekt standplaats’ uit. Door middel van het onderzoek is in kaart gebracht of de Nederlandse overheid, vanuit het perspectief van woonwagenbewoners, betrouwbaar handelt. Daarbij is onder meer gekeken naar het borgen van mensenrechten en naar het recht op culturele identiteit. Het rapport bevat de volgende conclusies:
- Woonwagenbewoners hebben (recht op) een eigen culturele identiteit; daarmee hebben gemeenten de verplichting om te zorgen voor voldoende standplaatsen.
- Gemeenten hebben onvoldoende kennis van de problematiek. Het accent ligt op normalisatie, terwijl juist meer aandacht nodig is voor de specifieke kenmerken (standplaats/woonwagen).
- De gemeenten worden niet of onvoldoende ondersteund door het Rijk. Een regierol ontbreekt met name ten aanzien van het standplaatsenbeleid.
Op basis van de onderzoeksresultaten heeft de Nationale ombudsman aanbevelingen gedaan aan de Rijksoverheid. Deze vormen een duidelijke breuk met het verleden. Daarbij was het beleid van de meeste gemeenten gericht op het afbreken van standplaatsen, ingeval deze werden verlaten. Het uitbreiden van standplaatsen was niet aan de orde. In artikel 1 van de Woningwet is zowel de woonwagen als de woonwagenstandplaats echter als woongelegenheid erkend. Ook dit versterkt de positie van woonwagenbewoners.
Recent heeft Ronald Plasterk, demissionair minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, aangegeven dat de aanbevelingen van de ombudsman worden doorgeschoven naar het nieuwe kabinet. Onder leiding van het ministerie is inmiddels een werkgroep ingesteld die, aan de hand van de aanbevelingen van het Rapport van de ombudsman, een advies zal uitbrengen richting de Nederlandse gemeenten. Naar verwachting zal de werkgroep voor de zomer van 2018 met de eerste conclusies naar buiten treden.